در سال ۱۹۵۳ سیلی مهیب در هلند ۱۸۰۰ قربانی شدند و این اتفاق موجب شکل گیری پروژه مهم دلتا در هلند شد.

هلند کشوری است که ۲۵ درصد از زمین های آن پایین تر از سطح دریا قرار دارد و ۲۱ درصد از جمعیتش نیز در این مناطق سکونت دارند. از طرف دیگر دوسوم اقتصاد این کشور هم از همین مناطق تامین می شود. همین آمار و شرایط جغرافیایی که بدان اشاره شد خطر بزرگی به نام “سیل” را طی تاریخ در برابر ساکنان این سرزمین قرار داده است.

در تصویر زیر به خوبی نشان داده شده است که اگر مدیریت آب در هلند نبود، چه سطح وسیعی از این کشور زیر آب می رفت.

در تصویر زیر نیز یک نقاشی از سیل ۱۸۰۹ در هلند را می بینید. سیل دغدغه قدیمی هلندی هاست که به آثار هنری نیز رسیده است.

در سال ۱۹۵۳ سیلی مهیب در هلند ۱۸۰۰ قربانی شدند و این اتفاق موجب شکل گیری پروژه مهم دلتا در هلند شد ، پروژه ای که نشان داد می توان با اقداماتی، هم طبیعت را پاس داشت و هم از خطر سیل در امان بود. با بهره گیری از رویکردهای علمی و دانش تخصصی هم اکنون هلندی ها پرچمدار کنترل سیل در جهان بوده و به این توانمندی شهرت دارند.

پروژه دلتا 

دلتا مجموعه‌ای از پروژه‌های عمرانی و ساخت و ساز در جنوب هلند است که با هدف حفاظت از منطقه وسیعی از زمین‌های اطراف دلتای راین-موز-شلده از دریا انجام شده است.

این عملیات شامل چندین سد، بند سیل‌گیر، سد سلولی، آب‌بند، خاکریز و موانع طوفان است که از سال ۱۹۵۰ و کمی پس از جنگ دوم جهانی شروع شد و در سال ۱۹۹۷ با ساخت سد دفاعی Maeslantkering تکمیل شد.

البته این به مفهوم توقف پروژه های هلند در زمینه مقابله با سیل نیست؛ خطوط دفاعی دریایی به طور مداوم تقویت شده تا ایمنی لازم برابر احتمال بروز سیل در هلند را داشته باشند. خطوط دفاعی اصلی در برابر سیل هر پنج سال یک بار آزمایش می شوند. در سال ۲۰۱۰، حدود ۸۰۰ کیلومتر از مجموع ۳۵۰۰ کیلومتر آب‌بند در تحقق استانداردهای موردنظر ناموفق بودند. این، از سختگیرانه‌تر شدن شرایط و استانداردها به واسطه پژوهش های علمی جدید حکایت دارد.

عملیات دلتا همراه با عملیات خلیج زایدرزی از سوی انجمن مهندسان عمران آمریکا به عنوان یکی ازعجایب هفتگانه جهان مدرن اعلام شده است.

Maeslantkering یکی از معروفترین سدهای دفاعی هلند، سازه متحرکی با دو دروازه پرانتز مانند است که برای محافظت از شهر و بندر روتردام در برابر سیل ساخته شده و در عین حال کانال کشتیرانی نیز هست.

در تصویر هوایی محل قرارگرفتن Maeslantkering با دایره زردرنگ مشخص شده است.

موانع موج های توفانی

یکی دیگر از اقدامات موثر هلندی ها در مقابله با سیل و توفان های قدرتمند ایجاد سازه هایی با نام موانع موج های توفانی است. این بخش از طرح دلتا بین اسخائن-دایفه‌لاند و نورد-بیفه‌لاند ایجاد شده که به نحوی موثر هلند را در مقابل سیلاب ناشی از دریای شمال محافظت می کند. این نوار محافظ ۹ کیلومتر طول دارد و شامل دریچه های قابل کنترلی است که در هوای نامساعد و شرایط بحرانی بسته می شوند. این سازه محافظ در سال ۱۹۸۶ کامل شد و بزرگترین سیل بند با دریچه های هیبریدی در کشور هلند است.

آب بند

آب بندی به طول ۳۰ کیلومتر در هلند با نام Houtribdijk که دریاچه مارکرمیر را از دریاچه آیسل جدا کرده و ارتباط میان لیلی استاد و انک هایزن برقرار می کند. این آب بند در سال ۱۹۷۵ میلادی تکمیل شد و زمان آغاز پروژه آن به ۱۹۲۰ باز می گردد. پهنای این آب بند ۶۸ متر است.

فضاسازی برای آب

پابلیک رادیو اینترنشنال آمریکا (پی آر آی) در یکی از برنامه های پرمخاطب خود با حضور یک کارشناس مطرح هلند را یک نمونه موفق در کنترل سرکشی های طبیعت می داند.
در این برنامه رادیویی پروفسور “کریس زِونبرگن” از استادان ارشد موسسه آی اچ ایی به عنوان کارشناس اجرای سیستم های منعطف شهری در برابر سیل و مدیریت آب می گوید:

۱۰ سال قبل در هلند، مفهوم ” فضا برای رودخانه ها” را در دستور توسعه قرار دادیم و این نقطه عطفی در رویکردمان نسبت به کنترل آب و سیل در کشور هلند شد. این مفهوم یک تغییر الگو مهم ارزیابی می شود زیرا الگوهای قدیمی رودخانه ها را محدود و در مقابل ساختمان سازی و توسعه آب بندها در امتداد رودها را تقویت کرده است اما در رویکرد جدید ایجاد فضای بیشتر برای رودخانه در قالب مفهوم “فضا برای رودخانه ها” مدنظر قرار گرفته است. ما به رودخانه ها اجازه می دهیم که گسترش یابند و این در تناسب با حجم آبی است که وارد آنها می شود. به عبارت دیگر توسعه نباید به قیمت حذف تمامی سهام طبیعت در این کره باشد. این مبارزه با آب نیست بلکه دقیقا به مفهوم “زندگی با آب” است.

استفاده دوگانه از فضاهای عمومی به عنوان مخازن اضطراری سیلاب

زونبرگن از پارک ها و فضاهای عمومی با توجه به معماری هدفمند آنها به عنوان مخازن اضطراری برای سیلاب های ناشی از باران های شدید نام می برد و می گوید: ما از این سیستم حفاظتی به عنوان یک برگ برنده در صورت شکست سایر تدابیر استفاده می کنیم و عملا یک رویکرد حفاظتی چند سطحی در برابر سیلاب ایجاد کرده ایم.

باز پرسازی شن و ماسه در مناطقی که ساحل بیش از حد عقب نشینی کرده است از جمله اقداماتی است که صورت می گیرد. هر ساله حدود ۱۲ میلیون متر مکعب شن و ماسه در سواحل و زیر خط آب مقابل سواحل هلند ریخته می شود. این اقدامات هزینه ای های میلیارد یورویی را پیش روی اداره کنندگان هلند قرار می دهد اما قطعا آنچه که هزینه می شود به مراتب کمتر از زیان های ناشی از سیل است.

در تصویر زیر “باز پرسازی شن و ماسه” در نزدیکی ساحل (هلند) مشاهده می شود.

همچنین آموزش مردم برای مواجهه اصولی با سیل، لایروبی منظم رودخانه ها، جلوگیری از ساخت و ساز در حریم آب ها، مراقبت جدی از پوشش های گیاهی و … اقدامات مستمر هلندی ها برای کاهش آسیب های ناشی از سیل است.

در تصویر زیر نمای هوایی از شهر ناردن مشاهده می شود که به روش سنتی هلندی ها در مدیریت آب طراحی شده است.

عصر ایران