«محمدباقر قالیباف» در جلسه علنی روز یکشنبه ۱۱ خرداد ماه مجلس شورای اسلامی و در نخستین سخنرانی رسمی خود در مقام رییس پارلمان به محورهای مهم از مسوولیت‌های تعریف شده برای منتخبان دوره یازدهم پرداخت. اشاره‌های رییس مجلس به موضوعاتی چون کاهش سرمایه اجتماعی، استراتژی مجلس در زمینه سیاست خارجی و عبور توامان از تقابل و تسامح های سیاسی در امر کشورداری، می‌تواند سرفصل مهم‌ترین ماموریت‌های تعریف شده منتخبان یازدهم برای چهار سال آینده باشد.

مجلسی برای ایران، پادزهر کاهش سرمایه اجتماعی کشور

قالیباف در بخش نخست سخنان خود به رسم تمام ادوار مجلس با تاکید بر اینکه مجلس یازدهم خود را نماینده همه مردم ایران می‌داند، گفت: «نخستین تهدید، کاهش سرمایه اجتماعی نظام است که در نتیجه ناکارآمدی اشباع شده مدیریتی کشور و فاصله گرفتن مسوولان از اصول انقلاب ایجاد شده و متاسفانه چالش اقتصادی و معیشتی را بوجود آورده که زمینه‌ساز بیکاری و آسیب‌های اجتماعی فراگیر شده است.»

ناکامی‌های گوناگون در عرصه‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، ناکارآمدی اشباع شده مدیریتی، فاصله گرفتن مسوولان از اصول انقلاب و در نهایت چالش اقتصادی و معیشتی در دیدگاه قالیباف از اصلی‌ترین دلایل کاهش سرمایه اجتماعی کشور است.

نشان‌های اشاره مهم رییس مجلس به کاهش سرمایه اجتماعی نظام را میتوان در همین انتخابات مجلس یازدهم هم مشاهده کرد.  پذیرفتن واقعیت کاهش سرمایه اجتماعی از سوی مسوولان و تصمیم گیران می‌تواند نخستین گام در مسیر بازگشت این پارامتر مهم باشد و مجلس یازدهم اگر در مسیر تاکید رییس خود مبنی بر نمایندگی همه مردم ایران حرکت کند و منافع ملی را در اولویت پروسه قانونگذاری قرار دهد می‌تواند در ادامه مسیر موفقیت‌هایی به دست آورد.

اصول الگوی مدیریت جهادی

رییس مجلس در نطق پیش از دستور خود از خطری که از ناحیه کاهش سرمایه اجتماعی کشور را تهدید می کند، سخن گفت اما در ادامه برای دفع چنین خطری الگویی از مدیریت جهادی مبتنی بر رهنمودهای رهبر انقلاب و اصول مشخص ارائه کرد. باور به مبانی قرآنی و سنت‌های الهی و استعانت مستمر از آن‌ها، مردمی‌سازی حکمرانی و اقتصاد، تلاش و کوشش مجاهدانه و امیدوارانه، توجه ویژه به معنویت و اخلاق اسلامی، وحدت کلمه مردم و همگرایی نخبگان، توجه و میدان دادن به نسل جوان پرانگیزه و در نهایت توجه ویژه به عدالت اصول هفتگانه قالیباف در الگوی مدیریت جهادی است که از دیدگاه وی می‌تواند راهگشای بسیاری از گره‌های کور در کشور باشد. از میان این مبانی هفتگانه، مردمی‌سازی حکمرانی و اقتصاد، پیش از این در فرآیند کوچک سازی دولت و خصوصی‌سازی بنگاه‌های اقتصادی مورد توجه قرار گرفته بود اما موانع بی‌شمار از نتیجه بخشی این دو اقدام مهم پیشگیری می‌کرد. یکی از مهم‌ترین چالش‌های دولت در همه ادوار گذشته گستردگی این نهاد و یکی از بزرگ ترین مشکلات اقتصاد ایران دولتی بودن آن است که می‌توان امیدوار بود مجلس جدید با سرلوحه قراردادن الگوی مدیریت جهادی بتواند در مسیر قانوگذاری شفاف در این حوزه مفید واقع شوند.

میدان دادن به جوانان، بند تکرار شده در سخنرانی‌های بسیاری از مسوولان و شخصیت‌های سیاسی دستکم در یک دهه گذشته بوده است. پیش از انتخابات مجلس یازدهم در مسیر اجرایی شدن این سخنان، تلاش شد چهره‌های جوان و تحصیلکرده به بهارستان راه یابند اما میانگین سنی هیات رییسه مجلس نشان می‌دهد این تلاش ها چندان هم موفقیت آمیز نبوده است. اگر یکی از بنیان‌های الگوی جهادی را جوانگرایی بدانیم، می‌توان در ادامه کار پارلمان یازدهم شاهد بها دادن بیشتر به جوانان، دانش و حتی تجربه آن‌ها بود و به توصیف رییس مجلس از ظرفیت آن‌ها به عنوان موتور متحرکه این کشتی پرتلاطم بهره جست.

ضرورت برنامه‌ریزی برای مقابله با زیاده خواهی‌های آمریکا

بخش دیگری از نخستین نطق پیش از دستور رییس مجلس یازدهم، به موضوع سیاست خارجی و راهبرد مجلس در عرصه دیپلماسی اختصاص یافت. قالیباف در این بخش تصریح کرد: «مجلس یازدهم، استکبارستیزی را، هم آرمانی اعتقادی و هم منفعتی راهبردی می‌داند و مذاکره و سازش با آمریکا به عنوان محور استکبار جهانی را، بی‌حاصل و پرضرر ارزیابی می کند. راهبرد ما در برخورد با آمریکای تروریست، تکمیل زنجیره انتقام خون شهید سلیمانی است.»

مذاکره با آمریکا در شرایط کنونی موضوعی مطرود از سوی همه جریان‌های سیاسی و مسوولان کشور بوده و بارها از سوی رییس جمهوری و وزیر امورخارجه مورد تاکید قرار گرفته، استکبار ستیزی مورد اشاره قالیباف هم از همان ابتدای انقلاب خط قرمز نظام و حتی مردم بوده است. هرچند مخالفت با آمریکا و استکبار ستیزی آرمانی طی چهار دهه گذشته هزینه‌ها و تبعاتی برای مردم ایران داشته و کارزار فشار حداکثری دونالد ترامپ تنها یک نمونه آن و البته سخت‌ترین آن‌هاست اما سخنان رییس مجلس نشان می‌دهد که قطعا راهی برای مقابله با زیاده‌خواهی های آمریکا در ذهن و برنامه منتخبان مجلس یازدهم وجود دارد.

از واقعیت تاثیر تحریمها گریزی نیست و در شرایط کنونی آنچه برای مردم اهمیت دارد، نحوه مقابله مجلس یازدهم با تاثیرات این تحریم ها است.  فروش نفت جمهوری اسلامی به دلیل تحریم‌های آمریکا در حال نزول به پایین‌ترین سطح ممکن است و کاهش قیمت جهانی این ماده هم نشان از آغاز عبور از نفت دارد. این میان ایران به عنوان یکی از کشورهایی که تاکنون هزینه‌های اداره آن متکی به درآمدهای نفتی بوده، باید واقعیت کاهش صادرات نفت خود را بپذیرد و برای جبران درآمدهای آن برنامه‌ریزی کند. برای این برنامه‌ریزی نیاز به شناسایی ظرفیت‌هایی است که از فهرست تحریم‌های بلند بالای تاجر کاخ سفید در امان مانده باشد.

قالیباف در تبیین بخش دیگری از راهبرد مجلس آینده در عرصه سیاست خارجی گفت: مجلس یازدهم، در عین باور به درون زایی و مردم باوری، برونگرایی را نیز مد نظر قرار می‌دهد. مجلس معتقد است برونگرایی باید با تمرکز بر کشورهای منطقه به ویژه همسایگان، و در کنار آنها قدرت های بزرگی باشد که در سختی‌ها با ما دوستی کردند و منافع راهبردی قابل توجهی با ما دارند.» اجرایی شدن این راهبرد در میدان عمل نیز، نیازمند اقناع همسایگان ایران و قدرت‌های بزرگ برای ایستادن مقابل ایران هراسی‌ها و تهدیدات آمریکاست که مجلس می‌تواند در زمینه این اقناع گام بردارد.

رویکرد مجلس؛  نه تقابل نه مسامحه

رییس مجلس در نطق پیش از دستور روز یکشنبه، به موضوعات مهمی در حوزه سیاست داخلی پرداخت که یکی از پربحث‌ترین آن ها نحوه تعامل قوه مقننه با دیگر قوا به ویژه قوه قضاییه است. قالیباف در این زمینه گفت: «مجلس یازدهم نه بنای تقابل و مچ‌گیری دارد و نه در پیگیری منافع و حقوق مردم مسامحه می‌کند. مجلس یازدهم تلاش می‌کند موانع قانونی دولت در مسیر خدمت رسانی به مردم را حذف و اصلاح کند.» با وجود تمام حاشیه‌ها و اظهارنظرها درباره آینده رابطه یک ساله دولت دوازدهم و مجلس یازدهم به نظر می‌رسد با این اظهارات قالیباف، مجلس تصمیم دارد تعامل با دولت را بی‌آنکه متهم به مسامحه شود زیربنای اقدامات خود قرار دهد.

بنایی که در صورت پاگرفتن و استواری می‌تواند بنیاد اعتماد مردم به دو قوه را هم تثبیت کند. این نوع تعامل ضمن حراست از منافع مردم از سوی وکلای آن ها، از چالش های جناحی و سیاسی میان دولت و مجلس پیشگری کند، قوه مقننه را به راس امور قانونگذاری و نظارت بازگرداند و دولت را هم نگران اقدامات مجلس نکند. رییس مجلس یازدهم در پایان نطق تحوّل در مجلس و احیای جایگاه و شان مجلس را، الزام اولیه برای هر اقدام موثّر در حل مسائل کشور و مشکلات مردم دانست و گفت: «مجلس باید تغییر را از خود آغاز کند و شفاف سازی، هوشمندسازی، مردمی سازی و کارآمدسازی، چهار رویکرد اصلی در تحوّل مجلس خواهد بود.» رویکردهای مورد اشاره در سخنان قالیباف، نیاز غیرقابل انکار حکومت داری است و امید جامعه ایران طی چهارسال آینده به اجرایی شدن این سخنان در عرصه سیاست و اقتصاد است تا از رهگذر چنین اقداماتی آرامش نسبی به جامعه متلاطم بازگردد.

ایرنا